سنسور دما | حسگرهای دقیق برای اندازه‌گیری دما در انواع کاربردهای صنعتی

سنسور دما (Temperature Sensor) ابزار اولیه‌ی اندازه‌گیری دما در سیستم‌های کنترلی و مانیتورینگ است. این تجهیزات با تبدیل دمای محیط یا یک جسم به یک سیگنال الکتریکی، امکان پایش دقیق، کنترل خودکار و ارسال داده به سیستم‌های دیگر را فراهم می‌کنند. سنسورهای دما پایه‌ی اصلی عملکرد تجهیزاتی مثل ترانسمیتر، کنترلر و نمایشگر دما هستند.

چرا استفاده از سنسور دما اهمیت دارد؟

• پایش دقیق دمای سیالات، گازها یا جامدات
• کنترل فرآیندهای صنعتی حساس
• افزایش ایمنی تجهیزات
• کاهش مصرف انرژی و بهینه‌سازی فرآیند

انواع سنسور دما

سنسورهای دما بر اساس نوع عملکرد و ساختارشان به چند گروه اصلی تقسیم می‌شوند:

1. سنسور RTD (Resistance Temperature Detector)

• مکانیزم: تغییر مقاومت فلزی (معمولاً پلاتینی) با دما
• مشهورترین نوع: PT100 (دارای مقاومت 100 اهم در صفر درجه سانتی‌گراد)
• ویژگی‌ها:
  • دقت بالا
  • تکرارپذیری خوب
  • پایداری بلندمدت
• کاربرد: صنایع غذایی، دارویی، پتروشیمی، ماشین‌آلات دقیق
• انواع RTD: PT100، PT1000، 2 سیمه، 3 سیمه، 4 سیمه

2. سنسور ترموکوپل (Thermocouple)

• مکانیزم: تولید ولتاژ ناشی از اختلاف دمای دو فلز متفاوت
• ویژگی‌ها:
  • تحمل دمای بسیار بالا (تا 1800 درجه سانتی‌گراد)
  • پاسخ‌دهی سریع
  • مناسب محیط‌های صنعتی خشن و با دمای بالا
• انواع ترموکوپل:
  • نوع K (معمول‌ترین – NiCr/NiAl)
  • نوع J (Fe/Constantan)
  • نوع T، N، S، R، B (برای کاربردهای خاص مانند صنایع فولاد، شیشه، نیروگاه‌ها)

3. سنسور نیمه‌هادی (Thermistor و IC)

• ترمیستور (NTC/PTC):
  • مقاومت آن به‌شدت به دما وابسته است
  • مناسب کاربردهای محدود (مثلاً تجهیزات پزشکی، الکترونیک مصرفی)
• سنسورهای دیجیتال (مانند DS18B20):
  • خروجی دیجیتال مستقیم
  • مناسب میکروکنترلرها، سیستم‌های هوشمند و IoT

روش نصب و فرم‌های فیزیکی سنسور دما

سنسورها در اشکال و فرم‌های مختلف برای تطابق با انواع نیازها تولید می‌شوند:

• سنسور با غلاف استیل و کابل نسوز
• سنسور فشنگی با اتصال رزوه‌ای
• سنسور با ترموول محافظ
• سنسور سطحی یا صفحه‌ای (Surface mount)
• سنسور خم‌شونده یا انعطاف‌پذیر (Flexible)
• سنسور دما با کانکتور یا ترمینال سرسیم

کاربردهای سنسور دما

• کوره‌ها، بویلرها و مبدل‌های حرارتی
• صنایع نفت، گاز و پتروشیمی
• نیروگاه‌ها (بخاری، گازی، سیکل ترکیبی)
• صنایع غذایی، دارویی و بهداشتی
• تجهیزات سرمایشی و گرمایشی
• سیستم‌های اتوماسیون صنعتی و خانگی
• ماشین‌آلات صنعتی و کنترل فرآیند

برندهای معتبر تولیدکننده سنسور دما

در بازار ایران و جهان، برندهای زیادی در زمینه طراحی و تولید سنسورهای دما فعالیت دارند. از جمله:

• WIKA – آلمان
• JUMO – آلمان
• Endress+Hauser (E+H) – سوئیس
• OMEGA – آمریکا
• IFM – آلمان
• Danfoss – دانمارک
• SIEMENS – آلمان
• Emerson – آمریکا
• برندهای ایرانی معتبر برای پروژه‌های اقتصادی

نکات مهم در انتخاب سنسور دما

• بازه دمایی مورد نیاز
• نوع فرآیند (خورنده، فشار بالا، محیط انفجاری)
• نوع خروجی مورد نیاز (مقاومتی، ولتاژی، دیجیتال)
• دقت و پایداری مورد انتظار
• نوع نصب و اتصالات مکانیکی
• استانداردهای صنعتی (ATEX، IECEx، IP، CE و …)

جمع‌بندی

سنسور دما پایه‌ای‌ترین جزء هر سیستم مانیتورینگ و کنترلی دماست. انتخاب صحیح نوع سنسور و دقت در مشخصات آن، باعث افزایش بهره‌وری، دقت و ایمنی در صنایع مختلف می‌شود. در [نام شرکت شما] انواع سنسور دما از برندهای معتبر بین‌المللی با گارانتی اصالت و مشاوره فنی رایگان ارائه می‌گردد.